دكتر پریسا طاهری، متخصص طب سالمندی به مناسبت روز جهانی آلزایمر (30 شهریور ماه) در گفتوگو با خبرنگار بهداشت و درمان خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، آلزایمر را یكی از بیماریهای شایع دوران سالمندی عنوان كرد و گفت: دنیا در حال پیرشدن است. در ایران نیز جمعیت جوان كشور به سرعت به سمت سالمندی پیش میرود. به این ترتیب سالمندی پدیدهای نیست كه مختص ایران باشد. اما سرعت پیر شدن جمعیت در كشورهای در حال توسعه و از جمله ایران بیشتر از كشورهای توسعه یافته است.
وی با بیان اینكه پیشبینیها حاكی از آن است كه تا سال 2050 حدود 25 درصد جمعیت كشور سالمند خواهند بود، گفت: براین اساس یك نفر از هر چهار نفر سالمند خواهند بود. همچنین 80 درصد سالمندان در كشورهای در حال توسعه زندگی میكنند.
به گفته طاهری، سالمند شدن جمعیت یك كشور نشان میدهد كه برنامههای بهداشتی آن كشور موفق بوده است. در كشور ما نیز تلاشهای زیادی در این زمینه صورت گرفته است و این تجربه به دست آمده است. بنابراین باید برنامهریزی لازم برای جامعه سالمندی داشته باشیم.
وی ادامه داد: رشد جمعیت كشور در دهه 60 زیاد بود و جوانان امروز تا 40 ـ 50 سال آینده به سنین سالمندی میرسند. در حال حاضر كشور با جامعه میانسالی كه رو به سالمندی پیش میرود، روبروست. بر این اساس باید برنامهریزیها هدفمند باشد تا در آینده با چالش مواجه نشویم.
این متخصص طب سالمندان گفت: آلزایمر یكی از بیماریهای دوران سالمندی است و عموما انتظار نداریم كه این بیماری در جوانان مشاهده شود. 30 شهریور (21 سپتامبر) به عنوان روز جهانی آلزایمر نیز فرصتی است تا به این بیماری بیشتر پرداخته شود.
وی آلزایمر را یكی از انواع بیماری دمانس عنوان كرد و گفت: دمانس زوال عقل و اختلال شناختی پیشرونده است كه به طور تدریجی باعث میشود حافظه، تفكر و قضاوت فرد از بین برود. حدود 70 تا 75 درصد انواع دمانس از تیپ آلزایمر است.
به گفته وی، فرد مبتلا به آلزایمر با اختلال در بیان، اشكال در پیدا كردن لغات، اختلال در عملكرد و علایمی از این قبیل مواجه است. سالمند مبتلا به آلزایمر علیرغم آنكه سالم است، نمیتواند عملكرد مناسبی داشته باشد. سالمند مبتلا به آلزایمر معمولا مفهوم را از دست میدهد. این سالمندان عموما سوالات تكراری میپرسند و اگر خانواده از روند تغییرات آلزایمر آگاه نباشد، دلواپسیها و عكسالعملهایی را به دنبال خواهد داشت كه میتواند باعث تشدید بیماری فرد میشود.
این متخصص طب سالمندی در توضیح اختلال در حافظه گفت: اختلال معمولا در حافظه دور، نزدیك و یا حافظه اخیر رخ میدهد كه سالمند مبتلا به آلزایمر دچار اختلال در حافظه اخیر میشود.
طاهری درباره روند فیزیوپاتولوژی بیماری دمانس گفت: شایعترین علت این بیماری رسوب پروتئین آمیلوئید در مغز است كه سبب میشود تغذیه سلولهای مغزی با اختلال روبهرو میشود.
وی آلزایمر را در دو نوع زودرس و دیررس عنوان كرد و گفت: از آنجا كه افزایش تعداد سالمندان در دنیا و از جمله در ایران پدیدهای طبیعی است، افزایش بیماریهای این سنین و این موضوع كه گفته میشود سونامی خاموش آلزایمر در حال وقوع است، عجیب نیست. بر این اساس در آینده با تعداد زیادی از سالمندان مبتلا به آلزایمر در دنیا روبرو خواهیم شد. اكنون (سال 2011) حدود 35 تا 36 میلیون مبتلا به دمانس در دنیا زندگی میكنند. از آنجا كه احتمال بروز دمانس در افراد 85 سال به بالا 50 درصد است، در آینده به دنبال افزایش جمعیت سالمندی با افزایش بیماریهای این سنین نیز روبرو خواهیم شد.
پیری به معنی ناتوانی و وابستگی نیست
طاهری در پاسخ به این سوال كه آیا آلزایمر بخشی از سیر طبیعی پیر شدن است، گفت: این موضوع اشتباه رایجی است، پیری به معنی ناتوانی و وابستگی نیست بلكه سیر طبیعی زندگی است مرحله سالمندی یك مرحله طبیعی از زندگی است.
وی با تاكید بر آنكه فردی كه دچار اختلال حافظه پیشرونده میشود باید سریع به پزشك مراجعه كند، گفت: كمبود ویتامین B12، اختلالات تیروئید، افسردگی، پوكی استخوان، بیماریهای قلبی - عروقی، HIV، دیابت و فشارخون كنترل نشده، مصرف الكل، ضربه مغزی و ... میتوانند این اختلالات را ایجاد كنند.
طاهری عامل سن را از عوامل ایجاد آلزایمر عنوان كرد و گفت: در سنین بالای 85 سال احتمال بروز آلزایمر 50 درصد است و در سنین پایینتر این احتمال به 5 تا 10 درصد كاهش مییابد. سابقه خانوادگی بروز آلزایمر نیز احتمال ابتلا در فرد را بیشتر از سایرین میكند. میزان سواد پایین نیز یكی ازعوامل ایجاد آلزایمر است. همچنین جنس زن از ریسك فاكتورهای آلزایمر است. بنابراین زنانی كه سابقه افسردگی درمان نشده، پوكی استخوان، بیماریهای قلبی عروقی و بیماریهایی از این قبیل را دارند باید بیشتر از خود مراقبت كنند. مصرف برخی از داروها نیز باعث اختلالشناختی میشود كه پزشك باید هنگام تجویز این داروها دقت داشته باشد.
وی در این باره ادامه داد: ممكن است حتی افراد جوان نیز با اختلال حافظه مراجعه كنند. این افراد عموما دچار دمانس كاذب هستند كه لازم است سریع تشخیص داده شود. شایعترین علت این موضوع نیز افسردگی و اضطراب است.
چگونگی پیشگیری از آلزایمر
طاهری درباره چگونگی پیشگیری از بیماری آلزایمر گفت: برخی از بیماریهای زمینهساز آلزایمر، قابل پیشگیری هستند. از آنجا كه استارت بیماری آلزایمر در میانسالی زده میشود باید از سالها قبل به این فكر باشیم تا از بروز بیماری آلزایمر جلوگیری شود. تغذیه مناسب، استفاده از میوه و سبزیجات، پرهیز از اضطراب و استرس، كنترل دیابت، چربی و چاقی و انجام فعالیتهای اجتماعی، جسمی و ذهنی میتواند در كنترل و جلوگیری از بروز بیماری آلزایمر موثر باشد.
ارایه خدمات در سطوح مختلف به سالمندان و بیمه سالمندی با مشكل روبروست
سالمندان پس از بازنشستگی نباید خانهنشین شوند
وی تاكید كرد: بازنشستگی سالمندان مساوی با از كارافتادگی آنها نیست و سالمندان پس از بازنشستگی نباید خانهنشین شوند. در حال حاضر در زمینه ارائه خدمات در سطوح مختلف و همچنین بیمه سالمندی مشكل وجود دارد. ارایه خدمات به سالمندان باید چندوجهی باشد و ابعاد جسمانی، روانی، روحانی و اجتماعی را در بر بگیرد. مسایل مربوط به سالمندی باید به تفسیر نگریسته شوند كه آلزایمر نیز بخشی از این تفاسیر است.
رییس اداره سلامت سالمندان وزارت بهداشت در پایان تاكید كرد: آمادگی خانواده و آموزش به خانوادهها نقش بسیاری در بیماری آلزایمر دارد؛ چرا كه بیماری آلزایمر بار زیادی را به جامعه و خانواده تحمیل میكند و فرد آلزایمری نمیتواند عملكرد طبیعی زندگی را دنبال كند.
نظر شما